soal kelas VIII

NANDUR PARI

Beras dadi kabutuhane masyarakat, mula ya ora nggumunake manawa ora sethithik beras kang kudu dicawisake. Dene kang kajibah nyukupi beras ora liya para among tani, srana nggarap sawah nandur pari. Mungguh kaya ngapa lan kepriye carane nindakake nggarap sawah, mbok manawa ana becike yen diandharake sawatara, wiwit gawe winih tumekane panen.

Dhek jaman biyen, nalika irigasi durung tumata, sadurunge ngancik ngolah lemah padha nganggo petungan mangsa. Dene mangsa kang diugemi yaiku mangsa kanem lan uga ngungak lintang luku kang wis katon manjer ing sisih wetan. Lumrahe pangolahe lemah kawiwitan gawe pawinihan. Gawe winih mono ana kang nganggo ngurit/nyebar. Cara-cara iku kajumbuhake karo kahananing lahan. Yen ing sawah kono banyune angel, adate katindakake kanthi ngurit. Ngurit yaiku ndhedher wiji pari kang isih wulen, dene kretegan yaiku pari kang disebar garingan tanpa dilebi banyu. Kekarone wiji pari iku kadhedher ana ing lemah garing. Dene nyebar, wiji didhedher ing lemah teles, wujud gabah kang wis nokol/thokol.

Sinambi ngenteni gedhene winih, Pak Tani nuli nggarap sawah. Sawah dilebi nuli diluku, luwih dhisik sawah disukoni, yaiku maculi pojok-pojoking sawah kang ora bakal kaambah dening luku. Nyukoni iku bisa uga katindakake sawise diluku, Bakda iku, lemah dilebi lan dileremake sawatara dina supaya suket lan gegodhongan padha bosok dadi lemi. Tindak mangkono iku arane didhayungake. Sinambi ngenteni anggone ndhayungake, lumrahe pak tani nampingi utawa nembok galengan supaya ora padha bolong, bisa wutuh, rapi lan rata.

Sawise cukup anggone ndhayungake, lemah dilumahake, tegese digawe rata srana digaru. Kanthi mangkono brongkalan-brongkalan lemah padha ajur, satemah lemah dilawet dadi leleran. Yen wis mangkono lahan siap ditanduri. Supaya tandur bisa tumata larikane, katon runtut, luwih dhisik nancepake kepala, yaiku tancepan tandur kang bakal dadi panutan.

Kanggo rerangken tandur, ora lali dicawisake sesaji kanggo panuwun lan panyuwun marang Gusti. Sawise dipasrahake nganggo didupani, sajen banjur dikepung sing padha arep tandur, lumrahe para wanita. Piranti sing kanggo tandur yaiku wilah sing diwenehi tetenger kang padha elete. Piranti iki diarani klathakan utawa blak. Blak ditrapake manut kepala, nuli saben tetenger ditancepi winih. Mangkono sabanjure lumaku mundur.

Watara setengah sasi tandur wiwit ijo, mracihnani yen urip, diarani nglilir. Watara umur sesasi diwatun utawa digosrok. Kajaba kanggo ngilangi suket sing ngganggu, uga duwe tujuan nggemburake lemah. Bakda iku tandur dirabuk. Ora antara sasi tandur dadi ijo royo-royo, gumadhung. Tandur mekar, mundhak gedhe lan dhuwur. Ora suwe maneh mlecuti, siji loro katon wulene. Dene yen wulen pari wis jumedhul kabeh, arane mrekatak. Bakda iku wulen kang mentes padha tumungkul, dene sing gabug padha ndangak. Saya suwe pari saya kuning. Yen wis mangkono becike sawah disat supaya nyepetake pari padha tuwa. Sawise sesaji “wiwitan” dileksanani, pari banjur dipanen.

Supaya panenane apik, mesthine para among tani padha nindakake Panca Usaha Tani kang digiyarake dening Penyuluh Pertanian, yaiku:

1. pamilihing bibit unggul

2. pangolahing lemah

3. pangrabuking lemah

4. ngature ilining oncoran (irigasi)

5. mbrastha ama manawa perlu

Sabanjure Panca Usaha Tani dingrembakakake dadi Sapta Usaha Tani, katambah:

6. pangedoling kasil panenan (pemasaran)

7. Pasca panen (pangrumate kasil lan lemah sawise panen).

(Drs. Sofwan, dkk, 1996: 7 – 8)

Pitakon-pitakon ing ngisor iki wangsulana!

Terangna bedane sega, beras lan pari!

Apa lelabuhane para among tani marang masyarakat?
Saiki para among tani apa isih padha ngugemi pranata mangsa lan dununging Lintang Luku?
Apa karepe dene lahan didhayungake sawise diluku?
Apa ta paedahe namping lan nembok galengan?
Kepriye yen lahan kang ditanduri pari iku lemahe ora rata temenan?
Bakda diwatun lan dirabuk, sawah ora dilebi sawetara dina. Apa tujuane?
Kanggo ngolah lemah, ngrontogake pari (ngiles) apadene nutu saiki wis diganti mesin. Kepriye panemumu?
Sawise pari mrekatak, pari kudu ditunggu saben dina. Apa karepe
Terangna tegese Panca Usaha Tani lan Sapta Usaha Tani !