tembang macapat

Tembang Macapat

Salah sijine asil kabudayan jawa kang adi luhung yaiku tembang  macapat. Macapat wis wiwit ana ing jaman kuna makuna. Bibit kawite bisa dirunut saka anane kekawin (saka tembung kawi =syair) lan kidung kang digunakake para pujangga kanggo nulis karya satra ing jaman majapit (±tahun 1400M).

Sanadyan macapat iku umure wis tuwa, ananging gandheng wis “mbalung-sungsum” ana ing dhiri pribadine wong jawa, nganti seprene tembang macapat isih tetep lestari ngrembaka. Sekar macapat asring digunakake kanggo ing pewayangan, sindhenan, klenengan, campursari, kethoprak, lan sapanunggalane.

Macapat iku diarani salah sawijining asil kabudayan kang adi luhung. Diarani mangkono jalaran sakliyane duweni laras maneka warna kang kepenak dirungu, uga akeh banget pitutur becik kang gedhe pigunane kanggo sangu urip bebrayan. Upamane pitutur marang para putra, pitutur marang para wanita, ajaran moral, sopan santun, unggah-ungguh, toleransi, dongeng, ajaran manembah Gusti Kang Maha Kuwasa, seni budaya lan sapanunggalane. Kabeh mau anjoge nuntun manungsa marang urip bebrayan kang sarwa tentrem, tepa salira lan padha ajen ingajenan.

Kabeh ajaran mau kang akeh sinawung ing tembang macapat kang diwujudake dadi pirang-pirang karya sastra tulis. Upamane serat sana-sunu, wulangreh, centhini, cabolek, candrarini, suluk wijil, darma gandhul, panitisastra, sastra cetha, lan sapanunggalane.

Salah sawijining naskah jawa kang wus kawentar yaiku serat centhini, serat centhini uga diarani suluk tambang raras. Sing ngarang yaiku R.Ng. Ranggasutrasna, R.Ng.Yasadipura II, R.Ng. Sastradipura nalika tahun 1814M. Ing serat centhini mau ngandharake kabudayan jawa kang maneka warna, mula uga diarani ensiklopedi kebudayaan jawa, amarga isine kang komplit mau. Antara liya ngemot babagan kesenian, agama, pitutur, katuranggan, pertanian, kagunan, bebrayan, salaki-rabi, lan sapanunggalane.