Tembung Éntar yaiku tembung kang tegesé ora kaya makna saluguné (kata
kiasan).Utawa tembung kang ora kena ditegesi sawantahe baé sinebut uga ing basa
Indonesia tembang silihan (kiasan). Ing basa walandané yaiku Figuurlijke
betekenis
Tuladhané:
A
01. abang kupingé = nêsu bangêt
02. (ng)abangké kuping = gawé
nêsu
03. abang abang lambé = ora
têmênan, mung lêlamisan
04. abang rainê = nandhang isin
(wirang)
05. adol ayu = ngêndêlake ayuné
06. adol bagús = ngêndêlaké
bagusé
07. adol gawé = ngatonake
pênggawéyané
08. adol kringêt = nyambut gawé
09. adol kwanèn = ngêndêlake
kwanèné
10. adol krungon = golèk golèk
warta/kabar
11. adol séndhé = adol barang
mênyang gadhèn
12. adol umbag/umuk = akèh
omongé, ning ora ana nyatané
13. adus getíh = tatuné nêmên
bangêt
14. adus kringêt = nyambut gawé,
abot bangêt
15. adus luh = nêmên anggoné
nangís
16. akèh sandhungané = akèh
alangané
17. ålå jênêngé = kurang
dipêrcåyå
18. ålå kandhutané = ålå wataké
19. ålå tembungé = têmbungé
kasar/saru
20. alus tembungé = kêpénak
dirungokaké
21. åmbå jangkahé = bisa ikhtiyar
mrana-mrana
22. apus kråmå = dibujuki/diapusi
cara alus
23. asor budiné = bêbudèné ålå
24. asor yudané = kalah
25. ati dhóndhóng = atiné ålå
26. atiné ånå wuluné = atine
ålå/dêngki
B
01. (m)balang liríng = nglirik
mripat
02. bau suku = abdi/batur
03. bau têngên = wong kang
dipercåyå
04. bêning atine = sumèh
05. (m)buang sangkal =
ngilangi/mbuang apês
06. (m)bukak wadi = ngandhakaké
wêwadiné
07. (m)buang tilas = nutupi tumindaké
sing ålå
C
01. cagak lèk = camilan supaya
bêtah mêlèk
02. cagak urip = kanggo nyukupi
kêbutuhan uripé
03. cancut taliwåndå = tandang
gawé
04. cangkêm gatêl = sênêng
ngrasani/nggunêm
05. cêdhak umuré = gêlis mati
06. cêpak jodhone = gêlis olèh
jodho
07. cêpak rêjêkiné = gampang olèh
rêjêki
08. cilik atiné = kuwatir/wêdi
09. cupêt atiné = gampang nêsu
10. cupêt budiné = ora bisa
nggayúh kautaman
11. cupêt jangkahé = ora biså
golèk sarånå
12. cupêt nalaré = ora biså
mikirake wêrna-wêrnå
13. cupêt pangandêlé = ora
percåyå
D
01. dadi gawé = ngrépotaké
02. dåwå-dåwå ujå = perkårå kang
ora uwís uwís
03. dåwå tangane = sênêng nyólóng
jupúk
04. (n)dhêdhêr kautaman = nandur
kêbêcikan
05. dhuwúr atiné = gumêdhé
06. dhuwúr pangkaté = dadi wóng
pangkat/panguwasané
E
01. êmpuk rêmbugé = gunêmé énak
dirungokaké
02. êntèk atiné = kêwêdèn/kuwatir
bangêt
03. ènthèng sanggané = ora rêkåså
04. ènthèng tangané = sênêng
tandang gawé
G
01. (ng)gadho ati = gawé susah
ati
02. gantung kêpuh = sandhangané
ora tau ganti
03. (ng)gantung untu = sêlak
kêpingin mangan
04. gêdhé atinée = tatag; ora
kuwatir
05. gêdhé êndasé = sómbóng
(kêmlungkung)
06. gêdhé ómónge = umúk ora ånå
nyatané
07. gêdhée tékadé = ora gampang
pasrah
08. (ng)gêdhèkaké pulúk = ora ånå
prihatiné
09. (ng)gêgêm tangan = kêsèd
nyambut gawé
10. gilig rêmbugé = rêmbugane
pasti/mêsti
11. gilig tekadé = tékadé ora
bakal mundúr
12. (ng)gilud kawrúh = golèk ilmu
kanthi mêmpêng
13. golèk slamêt = ati-ati
supaya, ora cilåkå
14. golèk uríp = nyambut gawé
nggo nyukupi butuhé
I
01. idu gêni = omongan tansah
kêlakon
02. ilat mati = ora bisa
ngrasakaké
03. ilang klilipé = ilang
mungsuhé
J
01. jåkålårå = rikålå nóm-é
rêkåså
02. jêmbar dhadhané = sugíh
pangapurå; sabar bangêt
03. jêmbar kawruhé = akèh
ngilmuné
04. jêmbar kuburé = mlêbu swarga
05. jêmbar polatané = sumringah
06. jêmbar sêgarané = sugih
pangapura; sabar
07. jêro kawruhé = akèh ngilmuné;
pintêr
K
01. kådålu warså = kasèp; wis
kliwat
02. kandel kulité = digdåyå;
sêkti
03. kandel kupingé = ora nggugu
pitutúr
04. kaku atiné = tansah ora
sarujuk/sulåyå
05. kasar têmbungé = têmbung saru
06. katon dhadhané = wani adu
arêp
07. kêgugah atiné = sadar/élíng
08 kêlèpètan ålå = katut ålå
09. kêmbang lambé = tansah
digunêm kêbêcikané
10. kakèhan tangan = kakèhan sing
nyandhak
11. kêmbang uríp = lêlakone wong
urip wêrna-wêrna
12. kêna tinênga-tênga = kêna
disambati
13. kêncêng karêpé = kêkarêpane
kudu kêturutan
14. kêncêng tékadé = tékadé ora
bakal mundúr
15. kulak wartå = golèk
kabar/wartå
16. kuwat drajat = cocok dadi
pêmimpin/panguwåså
17. kuwat isín = mblêbês ora
isinan
18. kuwat mangan = mangané akèh
L
01. lambé tipís = criwis/akèh
omongé
02. landhêp dhêngkul = kêthul
bangêt
03. landhêp pikirané = pintêr
bangêt; gampang ngêrti
04. lårå ati = sêrík atiné
05. lårå ayu = lårå cacar
06. lårå owah = édan; gêndhêng
07. larang pangan = pacêklík
08. lóbók atiné = sabar
09. luhúr budiné = kêlakuane
bêcík/apík
10. luhúr drajaté = dadi wong
pangkat/panguwåså
11. lurús lakune = jujúr
12. lumah tangan = ora gêlêm
cawé-cawé
13. lunyu ilaté = gunêmé
méncla-ménclé
M
01. manís èsêmé = èsêm
ngrêsêpakaké ati
02. manís rêmbugé = guneme
nyênêngaké ati
03. mårå tangan = sênêng gawé
lårå/milårå
04. måså bodhoå = pasrah
05. måtå dhuwitan = srakah marang
dhuwít
06. måtå loro = mangro tingal
07. matèni pangané = gawé ilang
panguripané
08. matêng kawruhé = mumpuni;
kawruhé wis tutúg
09. matêng rêmbugé = gunêmé wís
disarujuki
10. mati sandhang pangané = ilang
dalané golèk panguripané
11. mati rågå = prihatin; tåpå,
tirakat
12. mêdhót dalan = ora ditêrusaké
13. métani luputé = nggolèki
salahé
14. mêrês kringêt = nyambut gawé
mêmpêng
15. mêrês pikír = têmênan anggone
mikiraké
16. mogèl ilaté = mangan sing
sarwa énak
17. mógól sinauné = ora tutúg
sêkolahé
18. murang tåtå = kurang ajar,
ora duwé dugå
N
01. nandhang sungkåwå = lagi
susah
02. nandur kêbêcikan = gawé
kêbêcikan
03. ngadu wulêding kulít = adu
kêkuwatan
04. ngangsu kawrúh = golèk
ngèlmu/mêguru/sekolah
05. ngatonaké siyungé = nuduhake
kêkuwatané/ kuwanèné
06. ngatonake dhadhané = umúk,
sumbar
07. ngêkêp dhêngkul = nganggur
ora nyambut gawé
08. ngêndhalèni håwå napsu =
nyêgah kêkarêpan ålå
09. ngêpuh kringêt = nyambut gawé
mêmpêng
09. ngêmut driji = ora oleh
åpå-åpå
10. nyolok måtå = kêtårå banget
O
01. olèh ati = disênêngi
02. olèh gawé = kalêksanan
03. olèh wirang = kisinan
04. olèh lårå = kalaran
05. ora duwé ati = kuwatir
bangêt, wêedi
06. ora mêlèk = ora ngêrti
07. ora ngundhuh = ora oleh
åpå-åpå
P
01. padhang dalan = mlêbu swargå
02. padhang håwå = lair ing donyå
03. padhang langité = sênêng
04. padhang pikiré = lêga sênêng
05. padhang ulaté = sumèh
06. pait gêtiré uríp =
warnå-warnå lêlakoné wong uríp
07. paít lêlakoné = uríp rêkåså
08. panas atiné = nêsu bangêt
09. pêcah pamóré = wís ngancík
diwåså
10. pêcah pikír = wiwít biså
golèk srånå
11. pêdhês rêmbugé = gunêmé gawé
sêrík
12. pêrih atiné = susah bangêt
13. pêtêng atiné/pikiré = susah
14. pinggêt atiné = sêrik
15. pulíh gêtihe = pak-puk, ora
kalah ora mênang
16. puput yuswå = mati, sédå
R
01. rai gêdhèg = ora duwé isín
02. (ng)rênggå pråjå = njågå
negårå
03. (ng)renggå salirå =
dandan/macak
04. runtúh atiné = tuwúh wêlasé
05. rupak atiné = cugêtan/ora
gampang ngapurå
06. rupak jagadé = judhêg; ora
bisa mrånå-mrånå
S
01. sabuk gêlang = sawahé akèh
bangêt
02. sêpi kawruh = bodho/ora duwé
ilmu
03. sêpi pamríh = ora duwe pamríh
04. sêrêt rêjêkiné = ora gampang
golèk rêjêki
05. sêsak dhadhané =
mangkêl/anyêl
06. sumpêg atiné = susah/sêdih
T
01. tadhah kålåmångså = dipangan
02. tadhah udan = lirangan
gêdhang síng dhuwúr dhéwé
03. tatu atiné = sêrík bangêt
04. tanpa tilas = êntèk blas
05. tipís lambéné = criwis,
sênêng nggunêm wóng liyå
06. thukúl pikiré = nduwé akal
07. thukúl turuné = nduwé anak
U
01. udan tangis = akèh síng pådhå
nangisi
02. ulat pêtêng = katon nêsu
03. ulat manís = sumèh
04. utang lårå = tau nggawé laran
wóng liyå
05. utang nyåwå = tau nggawe
patine wóng liyå
06. utang pati = tau nggawe
patiné wóng liyå
07. utang wirang = tau nggawe
wirangé wóng liyå
W
01. walang ati = sumêlang/kuwatír
02. wani mati = nékad/kêndêl
bangêt
03. wani silit wêdi rai = ora
wani têrang-têrangan
04. wêtêng kadit = drêmba/ora
tampikan
05. wêtêeng karèt = panganané
akèh
06. wêdi gêtíh = jiríh/ora wani
07. wêdi kangèlan = lumuh/kêsèd
